Thih Hnu Nunnak Timi Hi A Um Taktak Hnga Maw?

Biadomhnak:

Hihi mi vialte nih kan lungthli in kan ruah cio tung i, aw thang in kan chim ngam lomi biahalnak a si. Kan pianthar zong, pian thar lo zongah le kan zumh zong, zumh lo zongah khrihfa tam deuh nihcun, “Thih hnu nunnak a um lo” timi cu chimchuah kan ngamh cio lo. Zeicatiah, cu bia kan chim ahcun mi nih piangthar lo an ti sual lai, ti kan phang cio. Chim chuah ngamh fawn tung lo i zumh fawn tung cu, zumh lomi Hell ah tlaknak a si! Cucaah, keimah nih nan dihlak aiawh in hi biahalnak hi ka hun tuah. A chung kan luh hlan deuh ah, theihchih a herhmi “thih hnu nunnak kongah zumhning dang dang” tete hun zoh ta hna u sih.

A. Hremhmunte (Purgatory):

Hihi kan unau Roman Catholic pawl nih, thih hnu nunnak kong he pehtlai in an zumhning a si. An nih nihcun, mi pakhat a thih tikah zumtu a si ahcun hremhmunte (purgatory) ah a kal i, zumlotu  a si ahcun Hell ah direct in a kal, tiah an zumh. Purgatory timi cu, vawlei cung zumtu hna nih, Pathian umnak vancung kan phanh hlan deuh teah, thianternak caah kan in dih hrimhrim a herhmi hremhmun pate a si, tiah an zumh. Hihi, kan nih Khrihfa (protestant) pawl Baibal ahcun kan hmuh bak lomi a si. 

Note: Thih hnu nunnak cu a um hrimhrim, tiah an zumh!

B. Nunkhirhthannak (Reincarnation):

Hihi, kan unau Buddhist le Hindu pawl nih thih hnu nunnak kongah an zumhning a si ve. An nih an zumhning ahcun, mi pakhat hi a thih tikah a mah nunnak thiamthiam kha mipum dang in vawlei cungah a nung tthan, tiah an zumh. Hi bantuk in, a nun tthannak a ruang cu taksa, thinlung, thlarau caah zeiharnak hmanh a um tilonak hmun (nirvana) timi kan phanh hlan tiang, nun pakhat hnu pakhat (a tha deuh chin leng mang in) kan cawn a herh caah a si, tiah an ti. Hi bantuk zumhnak an ngeih caah, atu  nunnak i  sifah le miharsa pawl hi hlan lio an nunnak ah thiltha a tuahchuak lomi pawl an si cu caah harsat le sifah hi an phutawk hrimhrim a si, tiah an ruah. Hi zong hi, Khrihfa kan Baibal cawnpiakning he cun aa kalh ngai. Zeicatiah, khrihfa Baibal ahcun “minung cu voikhat kan thi lai i biaceih kan si lai” (Heb. 9:27) a si. Voihnih voithum tiang nun tthan lengmang leikap hi, kan Baibal cawnpiaknak ah hmuh awk a um lo.

Note: Thih hnu nunnak cu a um hrimhrim, tiah an zumh ko hih!

C. Thih Cu A Dihdonghnak A Si (Non-existence):

Hi zumhnak aa tlaihmi hi biaknak kip ah an um cio: khrihfa, Hindu, Buddhist etc. lak zongah an um. Cucaah, hihi milo tlau pawl zumhnak deuh a si! An zumhning ahcun, mi pakhat cu a thih ahcun a dih bak: aa peh dingmi zeihmanh a um ti lo, tiah an zumh. Hi hna lak ahhin nang zong naa tel ve kho men? Hi bantuk in thih hnu kong a zumhtu hna hi, an nun a hahdam ngai lai, tiah na ruah men lai nain vawlei cungah hi pawl hi nun rethei bik an si, ti a si. Zeicatiah, an zumhmi hi an lungthin nih i nunpi taktak a ngamh lo caah “Hai si sual hlah sehlaw…”timi ruahnak nih tihphanhnak in a khahter hna. A sullam cu, thih hnu nunnak a um lo, tiah an zumhmi cu an mah lila nih an zum lo, tinak a si. Cucaah, thih hnu nunnak zumtu ah chiah ve khawh an si.

D. Zungzal Hell le Zungzal Vanram (eternal Hell & Heaven):

Hihi, kan mah khrihfa pawl zumhning a si. Kan nih nihcun, mi pakhat cu a thih tikah mi hrintthan a si ahcun zungzal vanram ah a kal i, hrin tthan lo  a si ahcun, zungzal hrem hmun ah a kal, tiah kan zumh thop! Hi kong hi, Baibal nih fiang bik in a cawnpiakmi a si.

Note: Thih hnu nunnak cu a um hrimhrim, tiah kan zumh hih!

A cunglei zumhning phun zakip kan zohmi ah kan hmuh bantuk in, vawlei cungmi vialte nih thih hnu nunnak cu a um hrimhrim, tiah kan zumh dih. Cucu, Pathian zong nih, a hman tiah Baibal in tehte a khan ve. Thih hnu nunning cu phun hnih in a um i a harnak hmun le nuamhnak a si, timi zongah a tlangpi in kan i khat cio. Cun, thih hnu i a nuamhnak hmun kal ding le a harnak hmun kal cu, vawlei cung chan khat nunchung nunning ah aa hngatmi a si, timi zongah a tlangpi in kan i khat dih fawn hna. Cucaah, atu i kan ruah dingmi cu thih hnu nun tthannak cu a um hrimhrim mi a si caah, kei zeibantuk nunnak hmun ahdah zungzal caan ka hman lai, tihi a si. Vawlei cung nunchung ah zungzal nun tthannak ding hmun cu i thim a hau, tiah Pathian nih a ti. 
Zeitindah, Hell le Vanram a um, kan ti khawh timi kan peh tthan te lai (:

Jephthah Nih a Fanu A That Taktak Maw?

Biadomhnak:

:-Biaceihtu 11: chung kan zoh tikah Jephthah biakamnak kan hmuh: “Amon mi hna sinin teinak he na ka kirter tikah, keimah don awkah ka inn innka chungin a chuakmi poah cu Bawipa ta a si lai i khangh thawinak caah ka pekchanh lai,” tiah a ti. A inn innka in a chuak hmaisa bik cu a fanu a si V.34, tiah ah kan hmuh. Cun Jephthah nih bia aa kam ning tein a tuah V.39, tiah kan hmuh tthan cucaah thah taktak dawh in a lang! Mah fanu fapa nunnak in raithawi hi Pathian nih a phih bakmi, sualnak a si fawn (eg. Deu. 12:31). Cucaah, hi kong hi Baibal biahar ah a si. Mitampi nih a thah ko, tiah an zumh, micheu nih a that taktak lo, tiah an zumh ve. Asi ahcun hi kong i Baibal cawnpiakmi taktak hi, zeideuh dah a si kun? timi hi a tawi fiannak in, hun langhter kaa zuam lai.

A. Jephthah Nih a Fanu A Thah Taktak Ko: 

:- Jephthah Nih a Fanu Khangh Thawinak Ah a Pek Taktak Ko, tiah a zumhtu hna nih, “Jephthah nih aa kammi cu amah don dingin, a inn innka in a chuakmi khangh thawinak ah pek a si”. A chuakmi cu a fanu a si i “Jephthah nih aa kam ning tein, a fanu cungah a tuah” V. 39, tiah kan hmuh fawn. Cucaah, a thah taktak ko, tihi Baibal nih fianghlang tein a kan cawnpiakmi a si, an ti. Cun fale khaangh in Pathian biak cu Pathian duh lomi sihmanhsehlaw, Biaceihtu cauk cu Pathian duh lomi thil tuahtu minung le an sualnak kong tialnak cauk a si caah, Jepthah nih a fanu raithawinak ah a thah, timi hi khuaruahhar awk a si lo: a thah taktak ko, tiah an ti. Abraham zong pei, Pathian nih na fapa in raithawinak rak ka pe, a ti ve ko kha an ti chap.

An zumhnak ruang an langhter mi pawl ahhin, lehnak pek khawh lo awk an um lem lo. Jepthah nih a biakam bantuk in a tuah taktak ko, an timi hi cu “Jephthah nih a fanu a that taktak lo”, tiah zumtu hna zong nih kan zumh ve ko: zeibantuk in dah a tlinter, titu ah kan dirhmun aa dang. Biaceihtu cauk nih a tlangpi in, Israel mipi lakah a ummi sualnak kong a chim taktak ko sihmanhsehlaw hi cauk chungah mitha le midingfel zeimawzet telh an si ve ko: hi cauk chung minung dihlak misual lawngte an si, timi ruahnak hi a hman lo! Pathian nih Abraham fapa raithawinak ah thah taktak ding kha a sianh bak lo: Jepthah nih a fanu hi thah taktak rak tim ve sehlaw, Bawipa vang cungmi nih “Jephthah, Jephthah, na zumhnak ka theih..Na fanu kha harnak pe hlah”, a rak ti ve hnga!

B. Jephthah Fanu Cu Thah Taktak A Si Lo:

:-Biaceihtu 11 chung biafang le Baibal dihlak cawnpiak ning tha tein zohchih tikah, khaangh thawinak ah thah siloin thil dang deuh si dawh in a lang:

“Hi thil hi ka tuah piak tuah; thla hnih chung ka thlah law, tlang ah ka kal lai i ka vak lai i ngaknu ka sinak hi ka ttah tuah lai,” tiah Jephthah fanu nih a timi kan hmuh v. 37. Hika  zawn ah, “Ngaknu ka sinak”, timi hi mirang ahcun “virginity” tiah a ti. Hebrew zong nih “בְּתוּלִים”, timi biafang a hman i a sullam cu “pa a hngal rih lomi sinak” tinak a si ve. Hi bifang nih a langhter mi cu, Jephtha fanu nih a ttahmi kha, a nunnak siloin pa hngal rih lomi a sinak tu a si, tihi a si.

“Thla hnih a donghnak ah a pa sinah rak kir i, a pa nih biakamnak a ser ciami ning khan a cungah a tuah: cun zeitikhmanh ah pa a hngal bal lo”, v.39, tiah kan hmuh. Jephthah fanu hi thah taktak rak si sehlaw, “cun zeitikhmanh ah pa a hngal bal lo”, timi hi a herh lomi biatlang a si hnga. “Jepthah nih a biakam ning in a tuah” timi le “pa a hngal bal lo” timi aa peh in hmanti an si caah  Jephtha fanu cu thah siloin nun chung pasal ngei lo dingin biakamnak paiper chungah chiah a si, ti a fiang. Cu bantuk a si lawngah, hi biatlang hi sullam a ngei hnga.

Kan fian chinchin khawhnak hnga, tlawmpal in ka hun belchih lai. Hi biatlang a chim hlan deuh teah, Jephthah nih fa dang a ngeih lonak kong a chim. A chimning  hi tha tein hun ruat ve hmanh: “..amah lawnglawng cu fa a ngei; amah hlei ah fapa siseh fanu siseh a ngei ti hna lo”, v.34 tiah kan hmuh. Hi bantuk catialning hi Hebrew Baibal hrilhfiah nak ah, a biapi taktak mi a si. “A mah lawnlawng cu fa a ngei”, timi ahhin a fiang tuk ko cang nain Jephthah caah biapi tukmi a simi thil a sinak langhter a duh caah, catialtu nih “amah hlei ah fapa siseh fanu siseh a ngei ti hna lo”, tiah a hun nawlh tthan. Cucaah a fiang mi cu, Jephthah caah biapi bik asimi thil cu a fanu nunnak/thihnak kong siloin nung nabu in pasal ngei loin a fanu umter i amah zong ciruang ngei loin um thai ding tu kha, a si deuh!

Hi bantuk in fa ngei lo a sinak kong fakpi in langhter a si dih bak ah, “Aize, ka fanu! na ka niamter ngaingai ai (thou hath brought me very low)” v.35,  tiah kan hmuh colh. “Na ka niamter ngaingai ai” timi hi, Israel mipi nih tefa ngei kho lomi an zohniamnak biafang he aa zul ngaingai mi a si. Cucaah Jepthah a niamtertu hi a fanu thihnak cu a si lo: a fa ngeih chun pasal ngei loin umter thai ding le mi vialte nih cikor ngeilo pa an ti dingtu hi, a si deuh. Fale thihnak ah “niamter” timi biafang hman a si bal lo!

Cun Jephthah fanu pekchanhnak kong he pehtlai in hmanmi, “Khaangh thawinak”, timi biafang hi Hebrew holh in "'olah" ti a si. Hi biafang hi “mei in khaangh taktak” tinak siloin Pathian sinah pekchanh a simi”, tinak caah hmanmi biafang a si, tiah Jewish Encyclopedia.com nih a tial. Cucaah, Jephthah fanu cu an kiangkap zum lotu hna nih an pathian biaknak caah an rak tuah tawn bantuk in, mei in khaangh taktak siloin a nun chung dihlak, pasal ngei loin, Pathian biakinn thiang chung riantuantu dingah pek a rak si, tihi Baibal cawnpiakning a si deuh.

Hi cawnpiaknak hi, kan Baibal cauk hmun dang he aa tlakmi cawnpiaknak zong a si fawn. I Samuel 1: chungah Hannah nih a fapa Samuel Pathian sinah a rak pek ning kha, hi bantuk hi a si ve. Cucaah Samuel zong nupi a ngei, timi Baibal ah a lang lo. Judah phung ah nu cu niam tuk ah an zoh tung hna, Biakinn chungah nu riantuan cu a ngah maw? tiah biahalnak tuah khawh a si.

A si. Eli fapa hna nih, “biakinn chung riantuantu nu pawl an tlaihhrem hna” I Sam. 2:22, tiah kan hmuh. Hika ah biakinn riantuantu nu pawl zong hi Jephtha fanu bantuk in biakinn thiang chung riantuantu an si ve hna. Hi bantuk nung buin Pathian rian caah ipek hi, mithiang Paul zong Rome khua khrihfabu zong a rak  forh ve hna. (Rome 12:1). Nihin zumtu hna lak zongah, nung nabu in Pathian rian ah aa pumpe mi hi Pathian nih a kawl peng ko rih!