Vawlei Ralpi Kong ah Biaknak Kip Nih Zeitindah An Chim Cio?

Kan vawlei umkalning zoh tikah, Ralpi thawh a duh cang, timi hmuh khawh a si. Atu kan boruak ning in a kal ko ahcun, ral cu a tho ko lai nain zeitluk ngan in dah a thawh lai, timi bal chim khawh a si rih lo. Bible nih a tho te dingmi ral ngan kong a chim nain a tling rih lomi pahnih an um. Mi tampi nih "pakhat, armegadon" lawng a tang cang an ti. Nain Bible ka zoh tik ah, pahnih a si ko. Cu kong cu a hnu caah i chiah u sih law, atu ahcun "vawlei ralpi kong ah biaknak kip nih an phuan chung ciomi tete" hun zoh ta tuah hna u sih.

A. Vawlei Ralpi Kongah Prophet Muhamad Chimchungmi

1. Islam founder a simi prophet Muhamad nihcun vawlei donghnak ralpi cu zumtu (Muslim) le zumlotu (Muslim a silomi vialte) karlak dohnak a si te lai, tiah a rak chim chung.

2. Donghnak raldohnak cu Syria ram (Debiq) in aa thok lai, tiah a ti. “Debiq” timi cu Syria ram i ISIS ral ruang ah a zammi refugee pawl an chiah hna nak hmun Aleppo in meng 40 tluk  hlatnak ah a si. A tawinak chim ahcun Middle East ram in a si lai, tinak a si.

3. Nitlaklei minung pawl nih kan unau nan thah hna ruang ah ti in, Syria ram ah an kal lai i dohnak an thok lai.

4. Ni tlaklei ram pawl nih Muslim unau pawl doh ding in ralkap an khawmh lai i Muslim zong nih dohtu ralkap phu an khawmh ve hna lai.

5. Ral an i tuk hlan ah i tu taktak lo dingin khamtu, Midina ralkap pawl an um te lai: cu hna cu Muslim lei ttang an si te lai. Sihmanhsehlaw kham khawh an si lo caah anmah zong an i tu chih ve te lai. (Rasia le American hruaitu dingah zumhmi an si)


B. Vawlei Ralpi Kongah Albert Pike Chimchungmi

1. Middle East ah Muslim le Jews (khrihfa) karlak ah buainak a chuak te lai. Anmah le anmah karlak ah i tuk thahnak fakpi in a chuak lai. Cu buainak kong cu vawleipi nih a tlangtlak te lai. Sihmanhsehlaw cu tlangtlaknak ahcun vawlei ram thawng thawng hna lak ah lung i khahlonak, ruahnak i kalhnak le duhning i lawhlonak a chuak te lai. Cucaah vawleipi hi khatlei ttang le khtlei ttng ti in, phu hnih ah aa tthen te lai. Cu ti cun, ralpi pathumnak cu a chuak te lai tiah a voikhatnak ralpi hmanh  rak chuah hlanpi 15 August, 1871 ah a rak chim chung ve.

C. Vawlei Ralpi Kongah Khrihfa Baibal Chimchungmi

Ezekiel 38 chung ah vawlei cung i a tlung te dingmi ralpi kong a chim chungmi kan hmuh khawh ve. Ezekiel 38:2-3, 5-6 ahcun Israel doh awk ah ralkap phu nganpi (coalition) ser a si lai, tiah a ti. Cu coalition chung ahcun
Iran (Persia), Sudan and northern Etheopia (Cush) Libya (Put) le Turkey (Meshech) vialte hi Gog timi siangpahrang nih a hruai hna lai ti a si. (Gog hi Russia a si lai, tiah mtampi nih an zumh). Hi ralpi kong a chimmi zok tikah, kum 7 harnak chung a cang dingmi a si lai tiah, Baibal thiam sang pawl nih an zumh cio dih. Hi Ezekiel 38 ralpi ah kan hmuh ralpi hi, Biathlam 16 ah kan hmuhmi "Armegadon" le Biathlam 22 ah kan hmuhmi "Gog le Magog ral" he aa khat lo, tiah ka zumh. Hi ral hi cu Middle le kiangkap lawng huap in Bible nih a chim. Hihi Armegadon ral hlan, zumtu mithiang lak hlan ah a cang dingmi ral a si.(A herh ahcun hi kong hi ka tial tthan te lai).

Rev. 16 chungah Armegaddon ralpi kong a chim tthan. Bible nih "Armegadon" ral ahcun vawlei pumpi an i tel lai, tiah a ti.

"Biaknak kip nih an chim chungmi vawlei ralpi kong zoh tthannak" timi kan peh tthan lai.

Pupa Vawlei Hmun Humh-hak Zia Thiam A herh!

Nai hrawng cu pupa vawlei kong ah, Hakha khuathar le Chin ramkulh cozah karlak buainak nih online hmun a luah ngaite. Chin ramkulh cozah nih innhmun kauh i Hakha khua hlum innhlang vialte man lo tein innhmun pek dih ding in timhtuahnak an ngeih. Sihmanhsehlaw Hakha khuathar nupa pawl nih, hi vawlei hi kan pupa vawlei a si, tiah duhlonak an langhter ti tiang lawng hi kan nih zapi nih kan theihmi a si!
A chung thil kan hngalh lomi a tampi lai sihmanhsehlaw fiang tein kan hngalhmi cu, Hakha khuathar nupa pawl nih "pupa vawlei an hmunh-hak, an siang lo" ti lawng hi a si. Hi bantuk in vawlei lei uktu duhnak he aa kalh in, pupa vawlei humnh-hak hi Baibal chan lio in a rak um diam cang.

Cucaah kan miphun nih pupa vawlei kong ah, cawlcangh zia kan i palh sualnak hnga lo Baibal chirhchan capar tawi te kan hun hrawmh ve hna.

A. Baibal nih 'pupa vawlei hmun humh- hak' kong ah zeitindah a chim?

Kan Baibal Genesis le Biathlam karlak ah, uktu (cozah) nih 'pupa vawlei hmun' lakpiakmi tuanbia pakhat te lawng kan hmuh. 1 Siangpahrang 21 kan rel tik ah, "Naboth le siangpahrang Ahab" tuanbia kan hmuh. Naboth hi "pupa vawlei hmun" a ngeimi a si. Siangpahrang Ahab cu kha lio caan Israel miphun uktu a si. Siangpharng Ahab nih Naboth vawlei hmun cu a duh i a hal ai! Nain an nih cu miphun ca tthat hnemnak caah siloin amah pumpak caah a si.

Naboth nih a lehmi cu "Hi dum hi ka pupa ro a si" tiah a ti. Caan a hung kal i cu bialehnak cu Naboth thihnak ah a rak cang ai! A herhnak zawn ahcun, thih zong ngamh ding a si ko nain Naboth nih a thih hnawh chan a phu maw? timi ruah ngaingai a herh. Leviticus 25:23 kan rel tik ah, Israel miphun nih anmah chungkhar caah pek a rak simi ram cu zuar lo ding, an sifah tuk hringhran i an zuar zong ah Jubillee kum ah tlanh tthan ding, ti a si.

Cucaah Naboth nih Baal pathian dirpitu siangpahrang Ahab nih a halning tein a vawlei hmun cu pe sehlaw, Leviticus 25:23 ah Pathian nih nawl a pekmi hna nawlbia kha a buar dih tinak a si hnga. Naboth nih, “Ka pupa hna ro na sin i kan pek hnga cu Bawipa nih ka kham ko seh,” tiah a ti. Hikaa ah "Bawipa" timi hi Hebrew holh in "Yahweh" timi a si. Hi "Yahweh" timi biafang hi 1 Siangpahrang 18-20 karlak, Karmel tlang cung ah Baal pathian le Yahweh Pathian i dohnak tuanbia ah khin voi 40 leng hman a si.

Cu Pathian min "Yahweh" theng te cu cher in, Naboth nih Baal ttanhtu siangpahrang Ahab bia a el hi a si. Hi nih a fiangtermi cu, 1 Siangpahrang 18 thok in Baal pathian le Yahweh Pathian karlak raldohnak kha a dih rih lo; Naboth le Ahab hmang in aa peh rih, tinak a si. Phun dang in kan chim ahcun, Naboth nih Yahweh lei ttangmi a sinak kha Ahab bia elnak in a langhter khi a si.

Cucaah Naboth nih a pupa vawlei humh-haknak ah a nunnak a pekmi cu, Baal pathian lak ah Yahweh Pathian ttanh ngamnak tete, Pathian nawlbia dirpi ruang ah thih (murder) a si. Cucu a thih sin bak in, Pathian nih prophet Elijah hmang in Ahab dan a tat lainak kong a hun chim colhmi (vs. 17) nih khan a fianter. Cucaah Naboth nih a pupa vawlei hmun a kilven cu Pathian nawlbia buar a ttih ruang a si; thih hnawh phu bak a si ko! Naboth nih a thihpi mi hi vawlei hmun (taksa thil) siloin nawlbia petu Pathian (Thlarau thil) tu a si deuh!

B. Naboth dirhmun le kan dirhmun aa lo lo 

Naboth nih a pupa vawlei humh-haknak ruang ah a thih cu, minung nawlbia le duhnak nak in Pathian (Yahweh) nawlbia a ttih deuh ruang ah a si. Sihmanhsehlaw atu chan ah, pupa vawlei hmun humh-hak lo ruang ah, Pathian nawlbia buar timi a um ti lo! Naboth bantuk in kan pupa vawlei hmun kong ah thih kan ngamh kan ti sual ahcun, a palh ngaingai lai!

C. Asi ahcun zeitindah kan tuah lai? 

Baibal chung hmun tampi ah (eg. Rome 13:1-7, 1 Peter 2:13-17) vawlei uktu nawl ngai ding in zumtu vialte nawl a kan pekmi kan hmuh. Hruaitu ttha an si zong ah, hruaitu chia an si zong ah vawlei thil kong poh ahcun an nawl ngeih kha kan nih zumtu kan rian cu a si ko. Thlarau lei thil kong i nawl a kan pekmi bal cu zulh awk ttha an si lo ahcun kan nunnak dih tiang zong kan dirpi awk an si hnga.

Tahchunhnak ah, Pathian bia ti hlah u, thlacam ti hlah u, an kan ti ahcun kan nun zong ta kan pek ko lai... Nain nan biakinn hmun hi rampi venhimnak he pehtlai in hman kan herh caah hmun tthami te kan in pek hna lai, a saknak zong kan in pek dih hna lai i nan biakinn hi tthial sawh u, tiah Chin ramkulh cozah nih kan ti sehlaw, kan i tthial hnga maw? Cu bantuk cu biakinn kong a si ko nain Thlarau kong a si ti lo caah ttan len a herh lo; an nawl kan zulh awk a si hnga!

Cu nak hmanh in, a fawi chinchin mi cu kan pumpak le chungkhar hmun-hma a simi cozah nih, zapi tthatnak caah, hman an herh lio caan i ttan lak le doh-kalhnak cun an nawl zulh i ceih awk a ummi tete i ceih i airawl (compensation) pek awk tete maw i ceih i lungdam tein an kut ah pek ahhin Bawipa nih sunparnak a co deuh lai. Cozah le Hakha Khuathar nupa pawl chonh biak, i pehtlaihning ah lungtlinlonak le ngaihchiatnak a tampi ko lai, sihmanhsehlaw a donghnak i kan miphun mizapi ca tthatnak lengmang in an khuakhannak nih miphunpi an sinak a lanhgter tthan te ko lai.

Vawlei thil kilven le humh-hak cu mithli nih a zulh zungzal sihmanhsehlaw Thlarau til a humh-hak i a kilvengmi innhmun pakhat hmanh an ngeih lo zong ah an lung aa lawm zungzal ko!

..................Zumtu ttha cu cozah caah rammi ttha an si zungzal...................