Baibal Chung Ah "40" Hi Zeitindah Hman A Si?

 Part-2

Kan Baibal chung ah number "40" hi phun dang deuh tein hman a si. Zei zawn ah zeitin hman a si, ruahset lo ahcun Baibal tuanbia le cacang nih a chim duhmi taktak tu nganh riangmang in, biapi ah a chiah lem lomi zawn tu biatak deuh in buaipi sual a fawi te. Cucaah hi capar pahnihnak ahhin, Baibal Chung ah "40" hi zeitindah a hman, timi kan zoh lai. 

A. Number "40" Cu Harsatnak le Hremnak Caan Hmuhsaktu Ah Baibal Nih A Hman Tawn.

Kan Baibal chung hmun tampi ah, "40" hi hneksaknak, hremnak le nun cawnpiaknak ti bantuk ah a hman. Tampi lak ah, pali tein hun zoh hmanh u sih.

1. Jesuh Khrih Ni “40” Tukforhnak

Matt. 4 kan rel tikah, Jesuh cu amah lungthote hmanh siloin "Thlarau nih tukforh awk ah a kalpi" V.1, tiah kan hmuh. Hi kaa zawn ah "tukforh" timi biafang hi "hneksak ti he a sullam aa khat. Phun dang in chim ahcun, Thlarau nih Jesuh cu mizapi le Satan nih Pathian fapa taktak a sinak an hngalh khawhnak hnga, hneksaknak hmun ah a kalpi. Cu hneksak a tuar caan cu Ni 40 le zaan 40 a rau, tiah fiang tein V. 2 ah kan hmuh. Cucaah hi kaa cacang ahhin, "40" cu hneksaknak hmuhsaktu ah hman a si.

2. Israel Mipi Ramcar Chung Ah Kum “40”

Johua 5:6 ah "Bawipa aw kha an rak ngaih lo caah, an phun ningin, Izipt ram in a chuakmi ralkap vialte, an thih dih hlantiang, Israel mi hna cu ramlak ah khan kum 40 an rak vai" tiah kan hmuh. Hi cacang nih fiang tein a chim bantuk in, Israel miphun ramcar ah kum “40” an vahvaihnak a ruang cu Bawipa nawl an rak ngeih lo caah a si. Biadang in chim ahcun, dantatnak a si. 

Ramcar chung kum 40 an vahvaihnak tuanbia aa thoknak hi ttha tein kan rel tikah  ruah awk thil tete an um pah. Tahchunhnak ah, Joshua a kum kum 40 a si bak ah, Kadesh Barnea in Cannaan ram ngiathlaitu ding ah thlah an rak si (Joshua 14:7).  Cannaan ram ngiatthlainak ah  Ni 40 chung an rau (Numbers 13:25). Sihmanhsehlaw ngiathlaitu tam deuh nih Pathian an rak zumh ngam ti lo caah, Israel mipi cu an tthihphait hna i ttihphannak in an rak khahterdih hna.

Cucaah Pathian a thinhung i Kadesh Bearnea in thetse ramcar lakah kum 40 chung a rak vahvaihter hna. Kum 40 chung ahhin Kedesh Barnea i Pathian a rak zum duhlotu vialte kha, Joshua chim lo, an thi dih khah! Hi kaa ahhin "40" lawngte pathum aa tong. Joshua kum 40 a si ah, ram ngiatu minung 12 nih Ni 40 chung Pathian hneksaknak (zumh ngam le zumh ngam lo) an tong. Cu hneksaknak a sungmi minung 11 ruang ah Pathian nih an dihlak in kum 40 chung a vahvaihter hna. Sihmanhsehlaw Kadesh Barnea ah hneksaknak a rak awngmi Joshua tu cu, ramcar chung ah a thi ve lo khah! Fiang tein hngalh khawh a simi cu, Israel mipi ramcar ah kum 40 chung an vahvaih kha Pathian dantatnak a si, tihi a si. Cucaah hi kaa ahhin "40" cu dantatnak he pehtlai in hman a si ve.

3. Moses Sinai Tlaang Cung Ah Ni "40"

Exodus 34:27-28 kan rel tikah, Moses Sinai tlaang cung ah Ni 40 a umnak kong kan hmuh. Exodus 25:1–31:17 kan rel tikah, a voikhatnak Moses tlaang cung a kai i Ni 40 chung a rauhnak kong kan hmuh khawh. Hihi a voikhatnak Pathian nih Nawlbia lungtlap a pek lio caan kha a si. Tlaang cung in a rung ttum i Israel mipi cu Sui cawfa i ser zau in, siasal biaknak puai an rak tuah len a hmuh tikah a thin a hung tuk hringhran i Nawlbia lungtlap pahnih cu a khuai dih. Hi a voikhatnak Ni 40 tlaang cung a um chung ahhin, Moses nih rawl ei le ti din loin a um, timi Baibal ah kan hmu lo. Khuzei Baibal hmanh nih rawl a ei lo, a ti lo caah hi Ni 40 hi Moses rawl a ulh, tiah ti a si lo!

 Nawlbia lungtlap a khuai dih hnu ah, Sinai tlaang i Pathian hung ttialter tthan ding ah a kai tthan. Cucu a voihnihnak Ni 40 rau in tlaang cung ah caan a hman a si (Exodus 34:5–26). Hi a voihnihnak tlaang cung i Ni 40 a kai tthan lio caan ahhin, “Moses nih nan mah sualnak ruang ah Ni 40 chung tidin lo le rawl ei loin ka um (Exo. 34:28)” tiah Israel mipi a ti hna. 

Cucaah Moses Ni 40 chung tlaang cung ah, rawl loin a umnak a ruang hi “sualnak” ruang ah a si. Bia dang in chim ahcun, Moses nih Israel mipi sualnak 9siasal biak) le amah sualnak (nawlbia lungtlap khuai) ruang ah a tuarmi a si.

4. Noah Buanchukcho Ni "40" Ruah A Sur

Genesis 7:12 kan rel tikah, Ni 40 le Zan 40 chung ruahpi a sur, tiah kan hmuh. Hi kong hi tampi ka fianter ti lai lo. Noah bunchukcho cu misual dantatnak a si, timi fiang tein kan hngalh dih ko cang khah. Hi kaa i "40" hi cu Pathian dantatnak langhtertu ah hmanmi a si ko.

B. Number "40" Hi 'Caan Saupi' Timi Langhternak Ca Zongah Hman A Si Ve.

Baibal thiamsang hna nih, Number 40 hi tha tein study an tuah tikah, Ni 40, kum 40 theng a si lomi zong caan saupi/Ni saupi/kum saupi chung timi langhtertu sawhsawh zong ah hman a si ve, timi hi an hmuh chuah. Bia dang in chim ahcun, "Ni 40, kum 40" tihi a sau taktak (or) caan saupi timi aiah Judah miphun an hman tawnmi biafang a si, ti a si. Hi ti kan tikah, "40" poh a sau tuk..tinak sawhsawh an si dih, tinak cu a si hrimhrim lo! "40" nih "Ni 40, kum 40" taktak a chimnak zawn tampi a um kho ve ko. Tahchunhnak ah, Israel mipi ramcar chung an vahvaih caan cu kum 40 a si, tiah Biakam Hlun ah kan hmuh (Joshua 5:6). Hi kong thiamthiam hi Lamkaltu 13:18 ah a chim tthan.  Lamkaltu 13:18 ahcun, “Kum 40” tiah a ttihciah in a chim ti lo. Kan Lai Baibal ahcun “kum 40” a tin ain holh dang Baibal KJV, NIV, NASB, RSV etc. kan zoh tikah “kum 40 hrawng” (about 40 years) tiah a ti cang. Cun, Lakaltu 23:13  ah, Paul thahnak ding khua khangtu hna kong ah Baibal nih, “minung 40 leng” (more than 40 people) tiah a ttial. Lamkaltu 4:22 zong ah, a zawtnak in a dammi pa cu “kum 40 lengkai” (over 40 years) tiah a ttial ve. Hi cacang hna nih “40” biafang an hmanning hi a tiahchiah in an chimmi a si lo. Sihmanhsehlaw “40” cu phun dang deuh in an hman hna. Khah, vial hin za rih sehlaw part-3 fiang deuh in hi kong hi ka peh tthan te lai.

Khah, Ni 40 rawlulh kan ceih, ti maw philh sual lai u cih! Ni “40” Baibal nih a hmanning zoh tikah, raw lei lonak kong a si zong ah lungtho tein tuahmi he pehtlai in a hmang bak lo. Hneksaknak caah maw, hremnak caah maw, nun cawnpiaknak caah maw, hmanmi a si. Phun dang in chim ahcun, tuah lo awk ttha lo dirhmun an si caah an tuahmi a si, ti khawh a si. Cucaah nihin zumtu nihcun a “Ni 40” theng rawl va ulh hi uar tuk awk thil a si lem lo. Baibal nih dengteu din a kan cawnpiakmi le nawlpekmi cu “uar” ding an si ko; a herh ahcun nunnak tiang pek hnawh zong an phu! Ni 40 rawlulh hi cu thil ttha tuk cu a si nain nunnak pek tiang in, i zuam hnawh awk ah Bawipa nih a kan duhpiakmi a sinak tehte Baibal ah pakhat hmanh ka hmu lo.   

Part-3 peh tthan ding...